Bài giảng Ngữ văn Lớp 8 - Tiết 137: Ôn tập

Nội dung tài liệu: Bài giảng Ngữ văn Lớp 8 - Tiết 137: Ôn tập

1. Tiết 137 : ÔN TẬP ( Ngữ Văn 8)
2. Bài tập • PHIẾU BÀI TẬP SỐ 1 • Cho câu thơ: Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối • Câu 1: Chép 9 câu tiếp theo để hoàn thành đoạn thơ. Câu 2: Trong đoạn thơ em vừa chép kiểu câu (phân theo mục đích nói) nào được sử dụng chủ yếu? Chúng được dùng trực tiếp hay gián tiếp? Nêu ngắn gọn hiệu quả của việc sử dụng kiểu câu ấy trong việc biểu đạt nội dung đoạn thơ. Câu 3: Câu thơ:"Than ôi! Thời oanh liệt nay còn đâu?" xét theo mục đích nói thuộc những kiểu câu gì? • Câu 4: Viết đoạn văn 15 câu trình bày theo cách diễn dịch làm rõ ý của câu chủ đề sau “Đoạn thơ là bộ tranh tứ bình lộng lẫy hiện ra giữa nỗi nhớ tiếc khôn nguôi và tâm trạng uất hận của con hổ khi sa cơ, thất thế. ” Trong đoạn văn, em sử dụng một câu nghi vấn để bộc lộ cảm xúc (gạch chân câu nghi vấn ấy)
3. Gợi ý • Câu 1 • Chép chính xác đoạn thơ • Câu 2 • - Kiểu câu sử dụng chủ yếu là câu nghi vấn • - Cách dùng gián tiếp bộc lộ cảm xúc • - Hiệu quả: khắc họa thành công nỗi nhớ tiếc da diết đầy đau đớn về một quá khứ vàng son và sự bất lực của con hổ ở hiện tại • Câu 3 • - “Than ôi!” là câu cảm thán (Vì có kết thúc là dấu chấm cảm và có từ cảm thán) • - “Thời oanh liệt nay còn đâu?” là câu nghi vấn • Câu 4 • - Hình thức • Đúng đoạn diễn dịch đủ độ dài theo yêu cầu mạch lạc đúng chính tả và ngữ pháp • Có câu nghi vấn bộc lộ cảm xúc • - Nội dung • Vẻ đẹp thơ mộng và hùng vĩ của bốn bức tranh ở 4 thời điểm khác nhau • + Cảnh đêm trăng đẹp, thơ mộng, hổ như 1 thi sĩ • + Cảnh ngày mưa rừng dữ dội • + Cảnh bình minh tươi đẹp rực rỡ • + Cảnh hoàng hôn đỏ rực màu máu, hổ như một bạo chúa • Cuộc sống của con hổ trong từng cảnh khi thì lãng mạn, lúc thì trầm tư, khi thì là Đế Vương thanh thản, lúc lại là bạo chúa kiêu ung, nhưng tất cả đã là dĩ vãng. Giờ đây con hổ chỉ còn nỗi nhớ tiếc quá khứ
4. PHIẾU BÀI TẬP SỐ 2 • Đọc câu thơ sau và làm theo yêu cầu bên dưới: • “Nay xa cách lòng tôi luôn tưởng nhớ” • Câu 1: Chép chính xác 3 câu thơ tiếp theo để hoàn thiện khổ thơ. • Câu 2: Nêu nội dung chính của khổ thơ đó. • Câu 3: • Có ý kiến cho rằng: “Tế Hanh đã viết về làng quê của ông với một tình cảm trong sáng, đằm thắm”. • Qua bài thơ Quê hương em hãy viết một đoạn văn 8-10 câu làm sáng tỏ ý kiến trên.
5. Gợi ý • Câu 1: Chép chính xác 3 câu thơ tiếp theo để hoàn thiện khổ thơ. • Nay xa cách lòng tôi luôn tưởng nhớ • Màu nước xanh, cá bạc, chiếc buồm vôi • Thoáng con thuyền rẽ sóng chạy ra khơi • Tôi thấy nhớ cái mùi nồng mặn quá! • Câu 2: Nêu nội dung chính của khổ thơ đó. • - Nội dung khổ thơ: nỗi nhớ làng quê khôn nguôi khi phải xa cách: màu nước xanh, cá bạc, chiếc buồm, con thuyền, mùi mặn nồng của biển • Câu 3: • a. Hình thức • Yêu cầu viết dưới dạng đoạn văn ngắn. • b. Nội dung của vấn đề chứng minh • Tình yêu quê hương, đất nước trong sáng và đằm thắm. • - Tình yêu quê hương trong sáng được thể hiện trong cách cảm nhận, miêu tả về làng quê. • - Tác giả không chỉ miêu tả những hình ảnh bên ngoài của quê hương với “cái nhìn bằng thị giác” mà còn cảm nhận được cái hồn của quê hương ẩn kín bên trong con người và cảnh vật. Đó là cái nhìn thông qua lăng kính tâm hồn. • - Tình yêu quê hương của Tế Hanh còn thể hiện trong nỗi nhớ thiết tha, sâu sắc với một giọng thơ đằm thắm ngân vang. Nhớ về hình ảnh thân quen của quê hương, một quê hương cụ thể, gắn bó máu thịt với giả không thể nào lẫn lộn được. Đó là một quê hương miền biển.
6. PHIẾU BÀI TẬP SỐ 3 • Cho đoạn thơ: • Khi con tu hú gọi bầy • Lúa chiêm đang chín trái cây ngọt dần • Vườn râm dậy tiếng ve ngân • Bắp rây vàng hạt đầy sân nắng đào • ` Trời xanh càng rộng càng cao • Đôi con diều sáo lộn nhào từng không • (Ngữ văn 8, T2, NXB Giáo dục Việt Nam, 2011, tr.19) • Câu 1: Đoạn thơ trên trích trong bài thơ nào? Tác giả? • Câu 2: Nêu vị trí đoạn trích và hoàn cảnh ra đời của bài thơ? • Câu 3: Cho biết thể thơ và phương thức biểu đạt chính của đoạn trích? • Câu 4: Viết đoạn văn khoảng 12-15 câu nêu cảm nhận của em về bức tranh mùa hè trong 6 câu thơ trên?
7. Gợi ý • Câu 1: Đoạn thơ trên trích trong bài thơ “ Khi con tu hú”- Tố Hữu. • Câu 2: Đoạn trích nằm ở phần đầu bài thơ. Bài thơ ra đời năm 1939- khi tác giả mới tham gia hoạt động cách mạng và bị bắt giam ở nhà lao Thừa Phủ- Thừa Thiên –Huế. • Câu 3: Thể thơ lục bát, phương thức biểu đạt của đoạn trích: miêu tả, biểu cảm • Câu 4: Cảm nhận về bức tranh mùa hè trong 6 câu thơ: • Cần đảm bảo các ý: • - Hoài niệm về một mùa hè thanh bình, rực rỡ được khởi nguồn từ âm thanh quen thuộc: tiếng chim tu hú gọi bầy. Đó là âm thanh báo hiệu mùa hè đã đến, đồng thời thức tỉnh trong tâm hồn người chiến sĩ cách mạng đang ở chốn ngục tù nhớ về mùa hè kỉ niệm. • - Mùa hè hiện lên trong trẻo, tràn đầy sức sống với các hình ảnh: lúa chiêm đang chín, trái cây ngọt dần, vườn dậy tiếng ve, bắp rây vàng hạt, nắng đào, trời xanh, đôi sáo diều . một mùa hè sinh động với đầy màu sắc và âm thanh • - Tâm hồn tinh tế, nhạy cảm của nhà thơ kết hợp với trí tưởng tượng phong phú tạo nên bức tranh mùa hè tự do, khoáng đạt, bay bổng. • - Thể hiện tình yêu thiên nhiên tha thiết, yêu cuộc sống, khát khao tự do, thanh bình của tác giả • - Thể thơ lục bát âm điệu ngọt ngào, bức tranh giàu hình ảnh, màu sắc, âm thanh.
8. PHIẾU BÀI TẬP SỐ 4 • Câu 1: Chép thuộc lòng bài thơ “Tức cảnh Pác Bó” của Hồ Chủ tịch. • Câu 2: Nêu giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ? • Câu 3: Bài thơ Tức cảnh Pác Bó nói với chúng ta điều gì về những ngày Bác sống và làm việc ở Pác Bó? Bài thơ giúp em hiểu thêm điều cao quý nào ở con người của Bác?
9. Gợi ý • Câu 1: Chép thuộc lòng bài thơ: • “Sáng ra bờ suối, tối vào hang • Cháo bẹ rau măng vẫn sẵn sàng • Bàn đá chông chênh dịch sử Đảng • Cuộc đời cách mạng thật là sang.” • Câu 2: Giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ: • - Nội dung: Bài thơ cho thấy tinh thần lạc quan, phong thái ung dung của Bác Hồ trong cuộc sống cách mạng đầy gian khổ ở Pác Bó. Với người, làm cách mạng và sống hòa hợp với thiên nhiên là một niềm vui lớn. • - Nghệ thuật: • + Thể thơ tứ tuyệt bình dị pha giọng vui đùa • + Giọng thơ thanh thoát, hồn nhiên, vui tươi, giàu cảm xúc. • Câu 3. • - Qua bài thơ Tức cảnh Pác Bó, ta thấy được: • + Cảnh sinh hoạt và làm việc đơn sơ nhưng mang nhiều ý nghĩa. • + Niềm vui cách mạng, niềm vui được sống hoà hợp với thiên nhiên của Bác. • - Bài thơ giúp ta hiểu thêm về Bác: Một tâm hồn hoà hợp với thiên nhiên, tinh thần cách mạng kiên trì, luôn lạc quan trong cuộc sống.
10. PHIẾU BÀI TẬP SỐ 5 • Đọc kĩ đoạn trích sau và trả lời câu hỏi: • “Xưa nay, thủ đô luôn là trung tâm về văn hóa, chính trị của một đất nước. Nhìn vào thủ đô là nhìn vào sự suy thịnh của một dân tộc. Thủ đô có ý nghĩa rất lớn. Việc dời đô, lập đô là một vấn đề trọng đại quyết định phần nào với tới sự phát triển tương lai của đất nước. Muốn chọn vùng đất để định đô, việc đầu tiên là phải tìm một nơi “trung tâm của trời đất”, một nơi có thế “rồng cuộn hổ ngồi”. Nhà vua rất tâm đắc và hào hứng nói tới cái nơi “đã đúng ngôi nam bắc đông tây, lại tiện hướng nhìn sông dựa núi”. Nơi đây không phải là miền Hoa Lư chật hẹp, núi non bao bọc lởm chởm mà là “địa thế rộng mà bằng, đất đai cao mà thoáng”. Thật cảm động một vị vua anh minh khai mở một triều đại chói lọi trong lịch sử Đại Việt đã rất quan tâm tới nhân dân. Tìm chốn lập đô cũng vì dân, mong cho dân được hạnh phúc: “Dân khỏi chịu cảnh ngập lụt”. Nơi đây dân sẽ được hưởng no ấm thái bình vì“muôn vật cũng rất mực tốt tươi ”. Nhà vua đánh giá kinh đô mới “Xem khắp đất Việt ta, chỉ nơi này là thắng địa. Thật là chốn hội tụ trọng yếu của bốn phương đất nước, cũng là nơi kinh đô bậc nhất của của đế vương muôn đời”. Chính vì thế nhà vua mới bày tỏ ý muốn: “Trẫm muốn dựa vào sự thuận lợi của đất ấy để định chỗ ở. Các khanh nghĩ thế nào?”. (Nguồn Internet)
11. Câu hỏi • Câu 1: Đoạn trích trên gợi em nhớ đến văn bản nào đã học trong chương trình Ngữ văn 8, tập II? Cho biết tác giả và thời điểm ra đời của tác phẩm đó? • Câu 2: Tác phẩm được đề cập đến trong đoạn trích trên ra đời có ý nghĩa như thế nào đối với dân tộc Đại Việt lúc bấy giờ? • Câu 3: • a. Xác định kiểu câu của hai câu sau: (1)“Trẫm muốn dựa vào sự thuận lợi của đất ấy để định chỗ ở. (2) Các khanh nghĩ thế nào?”. • b. Hãy cho biết mỗi câu văn trên thực hiện hành động nói nào? • Câu 4: Viết đoạn văn (khoảng 10 dòng) trình bày cảm nghĩ của em về tác giả, người được nhận định là“một vị vua anh minh khai mở một triều đại chói lọi trong lịch sử Đại Việt đã rất quan tâm tới nhân dân”.
12. Gợi ý • Câu 1: • Chiếu dời đô , Lí Công Uẩn • Thời điểm ra đời: Năm Canh Tuất niên hiệu Thuận Thiên thứ nhất (1010) • Câu 2: Tác phẩm được đề cập đến trong đoạn trích trên ra đời có ý nghĩa như thế nào đối với dân tộc Đại Việt lúc bấy giờ? • Tác phẩm Chiếu dời đô ra đời có ý nghĩa phản ánh khát vọng của nhân dân về một đất nước độc lập, thống nhất -> 0.5 điểm • Đồng thời phản ánh ý chí tự cường của dân tộc Đại Việt đang trên đà lớn mạnh. • Câu 3: Xác định kiểu câu của các câu sau: • “Trẫm muốn dựa vào sự thuận lợi của đất ấy để định chỗ ở. -> Câu trần thuật , hành động trình bày (nêu ý kiến) • Các khanh nghĩ thế nào?” -> Câu nghi vấn , hành động hỏi • Câu 4: • a. Hình thức • Viết đúng hình thức đoạn văn. Đủ số câu (6-8 câu) • b. Về nội dung: HS có thể sử dụng nhiều phương thức biểu đạt (nghị luận, biểu cảm) miễn thể hiện được những cảm nhận về những điểm nổi bật về tác giả- nhà vua Lí Công Uẩn: • - Là một người thông minh, nhân ái, có chí lớn và lập được nhiều chiến công. • - Lí Công Uẩn đã lập nên một triều đại nhà Lí lẫy lừng và dưới sự trị vì của vua Lí Công Uẩn đã đưa đất nước ta phát triển lớn mạnh khai mở một triều đại chói lọi trong lịch sử Đại Việt. • - Một vị vua anh minh, sáng suốt, có tầm nhìn xa rộng • Một người yêu nước thương dân, có tinh thần dân chủ • • •
13. Phiếu bài tập số 6 • Cho đoạn văn : • “Nay các ngươi nhìn chủ nhuc mà không biết lo, thấy nước nhục mà không biết thẹn. Làm tướng triều đình phải hầu quân giặc mà không biết tức; nghe nhạc thái thường để đãi yến ngụy sứ mà không biết căm. Hoặc lấy việc chọi gà làm vui đùa, hoặc lấy việc đánh bạc làm tiêu khiển; hoặc vui thú vườn ruộng ,hoạc quyến luyến vợ con,hoặc lo làm giàu mà quyên việc nước,hoặc ham săn bán mà quên việc binh; hoặc thích rượu ngon,hoặc mê tiếng hát.Nếu cógiặc MôngThát tràn sang thì cựa gà trống không đâm thủng áo giáp của giặc, mẹo cờ bạc không thể dùng làm mưu lược nhà binh; dẫu rằng ruộng lắmvườn nhiều ,tấm thân quý nghìn vàng khôn chuộc,vả lại vợ bìu con díu,việc quân cơ trăm sự ích chi; tiền của tuy nhiều nhưng không mua được đầu giặc,chó săn tuy khỏe mà không đuổi được quận thù; chén rượu ngon không thể làm cho giặc say chết, tiếng hát hay không thể làm cho giặc điếc tai.Lúc bấy giờ ta cùng các ngươi sẽ bị bắt,đau xót biết chừng nào.” • (Ngữ văn 8 tập II) • Câu 1: Đoạn văn trích trên thuộc tác phẩm nào ?Do ai viết? • Câu 2: Tác phẩm chứa đoạn trích trên thuộc thể loại nào?Nêu hiểu biết về thể loại ấy? • Câu 3: Bao trùm lên đoạn trích trên là tư tưởng tình cảm gì? • Câu 4: Câu :“ Nay các ngươi nhìn chủ nhục mà không biết lo, thấy nước nhục mà không biết thẹn” về hình thức thuộc kiểu câu nào ? • Câu 5: Đọc văn bản chứa đoạn trích trên em thấy tác giả là người như thế nào? • Câu 6: Tinh thần yêu nước là một trong những truyền thống của dân tộc ta. Em hãy nêu một vài biểu hiện của thế hệ trẻ ngày nay thể hiện truyền thống đó?
14. Gợi ý • Câu 1: Đoạn trích trên nằm trong tác phẩm “Hịch tướng sĩ” củaTrần Quốc Tuấn. • Câu 2: • - Hịch • - Là thể văn nghị luận thời xưa, có tính chất cổ động, thuyết phục thường dùng để kêu gọi chống thù trong giặc ngoài • Câu 3: Yêu nước,lo lắng cho vận mệnh của đất nước. • Câu 4: Câu trần thuật • Câu 5: • - Là người yêu nước ,căm thù giặc. • - Là người có tài khích lệ tinh thần quân sĩ • Câu 6: • - Học tập thật tốt để sau này phục vụ đất nước. • - Yêu gia đình ,quê hương. • - Sẵn sàng ra đi bảo vệ tổ quốc nếu tổ quốc cần