Bài giảng Ngữ văn Lớp 8 - Tiết 138: Ôn tập

Nội dung tài liệu: Bài giảng Ngữ văn Lớp 8 - Tiết 138: Ôn tập

1. Tiết 138 : ÔN TẬP ( Ngữ Văn 8)
2. RÈN KĨ NĂNG LÀM BÀI VĂN NGHỊ LUẬN I. Cách xác định luận điểm, luận cứ trong bài văn NL 1. Cách xác định luận điểm 1.1. Với kiểu bài chứng minh. - Nếu CM 1 vấn đề trong cuộc sống thì LĐ theo thời gian, theo vùng địa lý hoặc đối tượng XH - Nếu vấn đề trong văn học nói chung thì LĐ theo từng thời kì văn học hoặc dòng văn học - Nếu vấn đề nằm trong 1 vài tác phẩm thì LĐ từng tác phẩm hoặc từng nội dung của tác phẩm - Nếu vấn đề nằm trong 1 tác phẩm thì LĐ sẽ theo từng phần, từng ý của từng tác phẩm ấy. * Ví dụ 1: Hình ảnh quê hương qua bài thơ “ Quê Hương- Tế Hanh” - LĐ 1: HÌnh ảnh quê hương qua lời giới thiệu quê mình của tác giả. - LĐ 2: Hình ảnh quê hương qua cảnh thuyền ra khơi đánh cá - LĐ 3: Hình ảnh quê hương qua cảnh đón thuyền cá trở về. - LĐ 4: Nỗi nhớ quê hương của tác giả khi xa cách * Ví dụ 2: Hình ảnh quê hương đất nước được thể hiện rất rõ trong ca dao, dân ca đã học. Hãy chứng minh. - Luận đề: Hình ảnh quê hương đất nước thể hiện trong ca dao - Hệ thống LĐ (theo vùng địa lý) LĐ 1: Vè đep quê hương đất nước xứ Bắc Dẫn chứng: Rủ nhau xem cảnh Kiếm Hồ . LĐ 2: Vẻ đẹp quê hương đất nước ở miền Trung Dc: Đường vô xứ Huế quanh quanh LĐ 3: Vẻ đẹp quê hương đất nước ở miền Nam Dc: Cần Thơ gạo trắng nước trong .
3. Với dạng bài giải thích và nghị luận tổng hợp • 1.2. Với kiểu bài giải thích: Tìm LĐ theo quy tắc đặt câu hỏi có liên quan đến vấn đề: • LĐ 1: Câu hỏi thế nào là? ( Thế nào là uống nước nhớ nguồn?) • LĐ 2: Câu hỏi tại sao? Vì sao?( Vì sao ta phải uống nước nhớ nguồn) • LĐ 3: Câu hỏi chúng ta phải làm gì? Có cảm xúc, suy nghĩ gì?( Để phát huy truyền thống đạo lý đó chúng ta phải làm gì?) • 1.3. Với kiểu bài nghị luận tổng hợp • Kiểu bài GT+CM • - Trước hết phải giải thích vấn đề( chỉ giải thích câu hỏi thế nào là) • - Chứng minh: Các LĐ tìm giống như kiểu bài CM
4. ? Các em có thể lấy ví dụ về các dạng đề? • VD: “Tiếng Việt là 1 thứ tiếng đẹp, 1 thứ tiếng hay” Em giải thích ý kiến trên như thế nào? Hãy chứng minh. • LĐ 1: Giải thích • + Thế nào là TV đẹp • + Thế nào là TV hay • LĐ 2 Chứng minh + TV đẹp • +TV hay •  Kiểu bài GT+ CM+ PBCN • Thao tác giống như kiểu bài GT+CM nhưng thêm phần PBCN và PBCN là LĐ cuối của phần TB
5. 2. Cách xác định luận cứ. • a.Tìm lí lẽ (chủ yếu áp dụng cho kiểu bài giải thích). • Tìm lí lẽ bằng cách đặt câu hỏi có liên quan đến vấn đề rồi trả lời cho câu hỏi ấy. • VD. Em hiểu thế nào là học tập? • Tìm lí lẽ • LĐ 1: Thế nào là học tập? • -Là tiếp thu những kiến thức của nhân loại • -Khám phá ra những điều chưa biết về tự nhiên,XH • -Tiếp thu những kinh nghiệm về lối sống • LĐ 2: Tại sao phải học tập?+ • -Học để mở mang kiến thức • -Học để nhận biết được cái đúng, cái sai • -Học đê theo kip được sự phát triển của XH, nhân loại • -Học để lập nghiệp • LĐ 3: Để học tập được tốt em phải làm gì? • -Chăm chỉ học tâp • -Học đi đôi với hành • -Ngoài học trong sách vở còn phải học ngoài cuộc sống • b. Tìm dẫn chứng. • - Dẫn chứng: là những số liệu, con người, việc làm hoặc thơ văn được lấy từ các tài liệu, tp văn chương hoặc trong cuộc sống • Dẫn chứng phải tiêu biểu, chính xác, phù hợp LĐ, vấn đề • - Cách trình bày dẫn chứng. • +DC là thơ văn thì phải đặt trong dấu “”. Nếu dẫn chứng là thơ, trích dọc thì phải đặt giữa dòng • +DC phải phù hợp với từng LĐ , luận cứ. • + DC phải được trình bày theo một thứ tự nhất định. • - Cách tìm dẫn chứng:Đặt câu hỏi có liên quan đến vấn đề rồi tìm dẫn chứng theo các câu hỏi ấy: Không gian nào? Thời gian nào? Lứa tuổi nào?
6. II. Cách nhận diện đề • II. Cách nhận diện đề • Đề giải thích: trên đề xuất hiện các từ ngữ. • Em hiểu như thế nào? Có suy nghĩ gì? • Đề chứng minh: các dạng thông thường • -Dạng 1: Đưa ra 1 câu trích dẫn có chứa vấn đề. (Hãy CM) • -Dạng 2: Đưa ra 1 câu trích dẫn có chứa vấn đề( Hãy tìm dc để minh họa) • -Dạng 3 Đưa ra 1 câu trích dẫn có chứa vấn đề( Hãy làm sáng tỏ, làm rõ)
7. • III. Dàn ý chung • 1. Kiểu bài chứng minh • a. MB: +Dẫn dắt • + Nêu vấn đề • + Trích dẫn ý kiến, nhận định(nếu có) • Cách dẫn dắt: • + Có thể dẫn dắt từ thể loại, KN hoặc từ 1 thời kì văn học • + Dẫn dắt từ tâm lí con người • + Dẫn dắt từ tác giả, tác phẩm • + Dẫn dắt từ 1 câu thơ(văn) có liên quan tới vấn đề. • b. TB: Lần lượt CM vấn đề theo từng LĐ • Mỗi LĐ trình bày bằng 1 đoạn văn, theo cách quy nạp, diễn dịch, T-P-H • - LĐ 1: • + LC1: dẫn dắt→ dẫn chứng→phân tích dẫn chứng→mở rộng(chuyển ý) • +LC2: dẫn dắt→dẫn chứng→phân tích dẫn chứng→mở rộng(chuyển ý) • - LĐ 2, LĐ 3 tương tự • * Lưu ý: • -Nếu chứng minh 1 câu ca dao( tục ngữ) hoặc 1 câu nói có ý khó hiểu thì phần đầu TB phải giải thích ngắn( có thể giải thích cả nghĩa đen, nghĩa bóng) • -Nếu bài kết hợp giải thích với chứng minh thì phải giải thích trước, sau đó CM. CM là trọng tâm. • -Nếu vấn đề nằm trong 1 tác phẩm thì phần đầu TB phải nêu khái quát về tác phẩm ấy. Phần cuối TB phải đánh giá chung, liên hệ so sánh(ss văn học) • c. KB:+Khẳng định lại vấn đề(giá trị của vấn đề trong cuộc sống, trong văn học) • +Liên hệ, mở rộng
8. 2. Kiểu bài giải thích • a. MB: +Dẫn dắt • +Nêu vấn đề • +Trích dẫn ý kiến(nếu có) • b. TB: • - LĐ 1: Giải thích vấn đề theo câu hỏi thế nào? Như thế nào? Tách vấn đề ra từng tầng từng bậc, khía cạnh để giải thích. • - LĐ 2: Giải thích vấn đề theo câu hỏi tại sao? Vì sao? • Căn cứ: •Thời gian: xưa- nay • + Các mặt: Đặc điểm, phương diện của cuộc sống: Trong học tập, trong lao động, trong chiến đấu.( có dẫn chứng minh họa nhưng không phân tích kĩ) • - LĐ 3: Cảm xúc, suy nghĩ của mình về vấn đề ấy • C. KB: Khẳng định lại vấn đề và liên hệ
9. Bài 1: Câu nói của M.Goorki: “Hãy yêu sách, nó là nguồn kiến thức, chỉ có kiến thức mới là con đường sống” gợi cho em những suy nghĩ gì? • 1, Tìm hiểu đề • -Kiểu bài: NL giải thích • -Vấn đề NL:Hãy yêu sách vì sách là con đường sống • 2, Lập dàn ý • a, MB • -Dẫn dắt: từ một cậu bé mồ côi, thất học A-Lếc-xây Pê-Scốp đã vươn lên trở thành 1 nhà văn lớn M. Goorki. Đó là nhờ đâu? Phải chăng từ 1 nghị lực sống phi thường đã tìm gặp 1 tài sản phi thường là sách • -Trích dẫn nêu vấn đề: Nói đến Goorki không thể không nói đến sự tự học qua sách vở. Ông đã từng nói: “ Hãy yêu sách là con đường sống” • b,TB • LĐ 1:Đánh giá khái quát câu nói. • Câu nói đó có chứa 1 ý nghĩa phong phú nó như 1 chân lý sống ,1 lời khuyên chân thành • LĐ 2: Giải thích sách là gì? Kiến thức? • -Sách là kho tàng chứa đựng những hiểu biết của con người đã được khám phá, chọn lọc, tổng hợp. Sách là nơi kết tinh những tư tưởng tiên tiến của thời đại, những hoài bão, tình cảm thiết tha của con người. Chỉ có những gì mà con người cần nói lên, cần truyền lại mới đi vào sách. • -Kiến thức: Là kĩ năng, kĩ xảo, là những hiểu biết của con người trong cuộc sống. Sách là nguồn kiến thức của con người do đó cũng là nguồn sức mạnh của con người. Vì vậy sách và kiến thức có mối quan hệ mật thiết với nhau
10. • LĐ 3; Tại sao phải yêu sách? • -Vì sách chứa đựng kiến thức và kiến thức là con đường sống của con người. • -Sách cung cấp cho ta kiến thức về mọi mặt, giúp ta hoàn thiện nhân cách • + Là phương tiện để giao tiếp: Con người có những phát minh trong khoa học, những tp văn học, những ý kiến, câu hỏi chưa được giải đáp và thắc mắc nhờ sách mà con người tìm ra sự thật. Tìm được chân lí đúng đắn. • + Là cầu nối giữa quá khứ và hiện tại: Sách ghi lại quá trình lịch sử phất triển của loài người, quá trình đấu tranh và bảo vệ xây dựng đất nước. Qua sách mà con người hiểu được sự phát triển của đất nước, từ đó mà tự hào, yêu nước mình hơn. • +Sách cung cấp kiến thức về tự nhiên, XH giúp con người hiểu rộng, hiểu sâu và tồn tại phát triển trong c/s • + Sách giúp phát hiện ra chính mình, hiểu rõ mình, loại bỏ cái xấu, hướng tới cái chân, thiện,mĩ. • +Sách như màn ảnh nhỏ đưa ta đi du lịch khắp nơi • Những kiến thức, những đức tính cao quý mà ta có được phần lớn là nhờ vào sách. Không có sách ta sẽ không có tri thức, sự hiểu biết hạn hẹp, ảnh hưởng rất lớn tới cuộc sống.Vậy kiến thức chính là con đường sống • LĐ 4: Chúng ta phải yêu sách như thế nào? • -Biết giữ gìn, bảo quản, nâng niu, tôn trọng sách vì sách luôn dạy ta điều hay lẽ phải, mở rộng tri thức và là người bạn tâm tình lúc ta rảnh rỗi, là liều thuốc làm sảng khoái tinh thần mỗi khi ta mệt mỏi. • -Biết sử dụng sách có hiệu quả, biết chọn sách hay, có ích mà đọc, loại bỏ sách xấu. • c.KB • -Khẳng định vai trò của sách với cuộc sống con người • -Chúng ta phải yêu sách, ghi nhớ lời dạy của M.Goorki
11. Bài 2: Em hãy viết 1 đoạn văn trình bày suy nghĩ của em về hiện tượng bạo lực học đường hiện nay. • 1, Tìm hiểu đề • -Kiểu bài: NL về 1 hiện tượng đời sống • -Vấn đề NL:Bạo lực học đường • -Hình thức trình bày: 1 đoạn văn • 2, Dàn ý • *Mở đoạn:Bạo lực học đường đã và đang trở thành 1 vấn đề nghiêm trọng trong trường họp hiện nay, nó gây ảnh hưởng lớn đến tâm lý chung và sự phát triển cũng như học tập của học sinh. • *Phát triển đoạn: • - Giải thích: • +BLHĐ là những hành vi thô bạo, ngang ngược, bất chấp công lý, đạo đức, xúc phạm, trấn áp người khác gây nên những tổn thương về tinh thần và thể xác diễn ra trong phạm vi trường học • + BLHĐ có thể xảy ra dưới nhiều hình thức: xúc phạm, lăng nhục, chà đạp lên nhân phẩm, danh dự người khác, làm tổn thương về mặt tinh thần thông qua lời nói, đánh đập, hành hạ làm tổn thương về sức khỏe. • -Thực trạng hiện nay- hậu quả • +Những năm gần đây BLHĐ đang trở thành 1 vấn nạn lớn làm đau đầu các nhà quản lý giáo dục, PHHS và giới sinh viên, học sinh lo lắng. • +Cảnh những nữ sinh, nam sinh mặc áo đồng phục trắng tinh khôi khăn quàng đỏ có thể lao vào cấu xé nhau, đánh đạp giữa HS lớp này với học sinh lớp kia trong cùng 1 trường. Rồi chính những người trong cuộc còn quay video rồi tung lên mạng trong sự hả hê còn các bạn khác thì lãnh đạm, thờ ở chỉ đứng nhìn mà không hề biết rằng đã làm đau lòng các bậc sinh thành và thấy cô • Dẫn chứng: +Nhóm nữ sinh lớp 9 trường THCS Trần Hưng Đạo( Rạch Giá, Kiên Giang) đánh 3 em lớp 7 bằng những cú giật tóc, đá đạp tát túi bụi ngày 11/12/2017 • + Ngày 25/9/2017 một nữ sinh lớp 12 trường THPT Toàn Thắng( Hải Phòng) bị 1 học sinh cùng khối đánh phải nhập viện • + Trường học là môi trường cung cấp tri thức, nơi rèn luyện nhân cách đạo đức vậy mà nạn bạo lực ấy đang diễn ra khiến mọi người lo lắng trước sự tha hóa về đạo đức của học sinh.Nếu tình trạng này cứ tiếp diễn sẽ ảnh hưởng rất lớn đến tâm lý, sức khỏe và chất lượng học tập của HS.Thậm chí sẽ là mầm mống phát triển thành tội phạm.
12. • - Nguyên nhân: • + Do ảnh hưởng của phim ảnh, những trang web đầy bạo lực trên các trang mạng XH đã làm vẩn đục tâm hồn HS, khiến chúng đánh mất ước mơ và sa vào lối sống ăn chơi, đua đòi, lười biếng, sống không mục đích • + Do nhà trường còn lỏng lẻo trong quản lý, chưa thiết chế nội quy chặt chẽ và do giáo dục còn chạy theo thành tích nên dẫn đến hs coi thường kỉ luật • + Do gia đình thiếu quan tâm, không để ý đến các mối quan hệ của con, chỉ lo làm ăn, cung cấp đầy đủ vật chất theo yêu cầu của con khiến chúng ỉ nại, lười biếng. • -Biện pháp khắc phục • +Bản thân HS phải rèn luyện, tu dưỡng đạo đức, nhân cách, chăm chỉ học hành, chấp hành nội quy trường lớp • + Nhà trường thiết lập kỉ cương, xử lý nghiêm minh những HS vi phạm và tổ chức dạy kĩ năng sống cho HS • + Gia đình phải quan tâm con em mình và có mối liên hệ mật thiết với nhà trường. • +Chính quyền địa phương quản lý tốt các quán Internet • *Kết đoạn: Vậy mỗi chúng ta hãy nhận thức đúng đắn về vấn nạn BLHĐ, cần sống có kỉ luật, biết yêu thương, đoàn kết, giúp đỡ nhau cùng tiến bộ •