Sáng kiến kinh nghiệm Tích hợp liên môn dạy đọc hiểu văn bản nhật dụng Ôn dịch thuốc lá

Nội dung tài liệu: Sáng kiến kinh nghiệm Tích hợp liên môn dạy đọc hiểu văn bản nhật dụng Ôn dịch thuốc lá

1. PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HUYỆN VỤ BẢN TRƯỜNG THCS QUANG TRUNG BÁO CÁO SÁNG KIẾN TÍCH HỢP LIÊN MÔN DẠY ĐỌC- HIỂU VĂN BẢN NHẬT DỤNG ÔN DỊCH THUỐC LÁ Tác giả: Phạm Thị Trúc Trình độ chuyên môn: Cao đẳng Văn - GDCD Chức vụ: Giáo viên Nơi công tác: Trường THCS Quang Trung Năm học 2017-2018
2. 1. Tên sáng kiến: Tích hợp liên môn dạy đọc – hiểu văn bản nhật dụng Ôn dịch thuốc lá 2. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Môn Ngữ văn 8 3. Thời gian áp dụng sáng kiến: Tuần 8 học kỳ I nămhọc 2017-2018. 4. Tác giả: Họ và tên: Phạm Thị Trúc Năm sinh: 1978 Nơi thường trú:Kim Thái- Vụ Bản- Nam Định. Trình độ chuyên môn: Cao đẳng Văn - GDCD. Chức vụ công tác: Giáo viên. Nơi làm việc: Trường THCS Quang Trung. Điện thoại: 0987208725 5. Đơn vị áp dụng sáng kiến: Tên đơn vị: Trường THCS Quang Trung. Địa chỉ: Xã Quang Trung huyện Vụ Bản tỉnh Nam Định Điện thoại: 0942313570
3. I. Điều kiện hoàn cảnh tạo ra sáng kiến: Môn Ngữ văn được coi là môn học công cụ, môn học bắt buộc hướng tới việc hình thành và phát triển các năng lực đọc, viết, tiếp nhận và xử lí thông tin, năng lực cảm thụ thẩm mĩ, năng lực trình bày. Để phát huy vai trò công cụ của môn học, một trong những điểm nhấn quan trọng khi vận dụng các phương pháp dạy học bộ môn là cần có quan niệm mới hơn về việc dạy đọc hiểu trong môn học Ngữ văn. Dạy đọc- hiểu là một trong những nội dung cơ bản của đổi mới phương pháp dạy học Ngữ văn trong việc tiếp nhận văn bản. Nếu như trước đây, coi phân tích tác phẩm hay giảng văn là một phương pháp đặc thù của dạy văn thì hiện nay đã có những thay đổi trong cách tiếp cận vấn đề này. Cách dạy đọc hiểu không nhằm truyền thụ một chiều cho học sinh những cảm nhận của giáo viên về văn bản đã được học mà hướng đến cung cấp cho học sinh cách đọc, cách tiếp cận khám phá những vấn đề nội dung và nghệ thuật của văn bản, từ đó hình thành cho học sinh năng lực tự đọc một cách tích cực chủ động. Mặt khác rèn năng lực đọc hiểu của học sinh còn là sự tích hợp những kiến thức và kĩ năng của các phân môn cũng như toàn bộ kĩ năng và kinh nghiệm sống của học sinh. Xuất phát từ những lí do trên, trong năm học 2017– 2018 , khi được phân công dạy lớp 8B tôi quyết định chọn đề tài Tích hợp liên môn dạy đọc – hiểu văn bản nhật dụng. Tôi mong muốn qua bài học, học sinh sẽ có kĩ năng tích hợp liên môn Tiếng Anh, Hóa, Sinh, Mĩ Thuật, GDCD, kiến thức thực tiễn đời sống trong việc tìm hiểu một văn bản nhật dụng cụ thể. II. Mô tả giải pháp 1.Mô tả giải pháp trước khi tạo ra sáng kiến Hiện nay học sinh có xu hướng xem nhẹ học những môn xã hội nói chung, môn Ngữ văn nói riêng. Vì thế mà chất lượng học văn ngày càng giảm sút. Học sinh không say mê, yêu thích môn học mà say mê vào những môn mang xu hướng thời cuộc như tiếng Anh,Tin học, âm nhạc, toán vì vậy đòi hỏi người giáo viên Ngữ văn phải tạo được giờ học sôi nỗi thu hút học sinh thích học văn. Điều này yêu cầu người giáo viên phải có tâm huyết với nghề, tìm ra được những thuận lợi, khó khăn trong giờ học để kịp thời uốn nắn giúp học sinh lĩnh hội kiến thức. Chương trình SGK THCS nói chung và SGK Ngữ văn 8 nói riêng đưa vào học một số văn bản mới, đó là văn bản Nhật dụng. Văn bản này chiếm số luợng không nhiều nhưng PPDH văn bản nhật dụng còn hạn chế. Cho nên giờ giảng dạy và học tập văn bản nhật dụng gặp không ít khó khăn. Nhiều ý kiến cho rằng: “chất văn” trong văn bản nhật dụng không nhiều, nếu không chú ý dễ biến giờ Ngữ văn thành bài thuyết minh về một vấn đề lịch sử, sinh học hay pháp luật, dẫn đến hiệu quả các tiết dạy học các loại văn bản này chưa cao. Bản thân tôi đang trực tiếp giảng dạy Ngữ văn 8 tôi nhận thấy mình còn bộc lộ rất nhiều hạn chế cả về phương pháp và kiến thức, nhất là phương pháp dạy các văn bản Nhật dụng.
4. Chính vì những lý do trên, tôi đã mạnh dạn đưa ra sáng kiến :“ Tích hợp liên môn dạy đọc – hiểu văn bản nhật dụng Ôn dịch thuốc lá” để góp phần nâng cao hiệu quả giờ dạy văn bản Nhật dụng và giúp học sinh yêu thích học văn. 2. Mô tả giải pháp sau khi có sáng kiến A. Tên bài học: Tích hợp liên môn dạy học văn bản Ôn dich thuốc lá B. Mục tiêu Trước hết, tôi hướng tới mục đích cơ bản là cung cấp tri thức cho học sinh nhận thức Ôn dich - một lời kêu gọi bình thường mà trang trọng bảo vệ sức khỏe của con người: bản thân người hút, người thân, đồng nghệp, những người xung quanh Giúp học sinh nhận diện được qua một việc làm cụ thể, thiết thực là tuyên truyền nhận thức của người nghiện thuốc lá là đồ ôn dich cần phải tẩy chay. Từ đó, tôi mong muốn học sinh tự mình có thể tuyên truyền , vận động mọi người cùng thực hiện việc làm cần thiết này. Và hơn hết, tôi mong học sinh có được niềm phấn chấn khi chính chủ thể học sinh là người tìm tòi, quan sát các ngữ liệu vấn đề về thuốc (dưới sự hướng dẫn của giáo viên) để từ đó bày tỏ thái độ nói không với thuốc lá Trong tiết học này, học sinh cần vận dụng kiến thức của môn Hóa hoc, Sinh học, Âm nhạc , môn GDCD, kết hợp kiến thức đời sống thực tế. C. Đối tượng dạy học của dự án Dựa trên sự phân công của Ban giám hiệu Trường THCS Quang Trung năm học 2017 – 2018, tôi tiến hành thể nghiệm đề tài Tích hợp liên môn dạy học văn bản Ôn dịch thuốc lá . Vì vậy, đối tượng phục vụ cho việc nghiên cứu đề tài này là đối tượng học sinh của lớp 8B- 38 học sinh. Năng lực học tập của học sinh ở tất cả các mức độ : Giỏi – Khá – Trung bình -Yếu. D. Ý nghĩa của dự án Hiện nay, dạy học môn Ngữ văn không đơn thuần dừng lại ở việc truyền đạt kiến thức một chiều cho học sinh mà là một công việc phức tạp nhằm phát triển cả năng lực tư duy, phẩm chất đạo đức và kĩ năng sống. Để thực hiện hiệu quả các mục tiêu đã đề ra, đề tài này có nhiệm vụ : - Truyền đạt kiến thức chủ đề tác hại của việc hút thuốc lá và giải pháp khắc phục. - Vận dụng kiến thức các môn khoa học tự nhiên và khoa học xã hội để học sinh nhận diện rõ tác hại của thuốc lá, có ý thức hạn nói không với thuốc lá cũng như làm những công việc vừa sức với một người học sinh trong việc quan tâm đến sức khỏe của cộng đồng.
5. - Tổ chức giờ học tích cực với hoạt động nhóm, việc tự chuẩn bị ở nhà kĩ càng của học sinh và khả năng tiếp nhận sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ học tập của tất cả học sinh trong lớp. - Giáo viên là người khởi tạo bầu không khí say mê cho học sinh, là người dẫn đường về tri thức nên cần hết sức cẩn trọng trong khâu chuẩn bị, thiết lập trình tự bài học, hệ thống câu hỏi, khơi dậy niềm hứng thú của học sinh. - Bản thân giáo viên có ý thức liên hệ, mở rộng để khơi sâu kiến thức nhằm giúp học sinh nắm chắc đồng thời giúp học sinh thấy được tính hữu dụng của vấn đề. Có như thế, mỗi tiết học mới thực sự được các em lưu tâm và học với trách nhiệm cao. E.Thiết bị dạy học , học liệu Học liệu được tôi sử dụng để tổ chức các hoạt động học của học sinh, ngoài ngữ liệu cần thiết để phục vụ cho tiết đọc hiểu văn bản nói chung, tôi cùng các học sinh tập trung đi sâu tìm hiểu các ngữ liệu liên quan đến các bộ môn các em đã và đang học .Sưu tầm các tranh ảnh liên quan đến việc hút thuốc ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe, nhân cách , kinh tế của người hút ( 5 sile), hình ảnh minh họa về trách nhiệm của người học sinh trong việc nói không với thuốc lá (1 Sile) Tư liệu dạy học đã sử dụng 1. Nguyễn Văn Đường , Thiết kế bài giảng ngữ văn 8,Tập 1, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội, H.2004 2. Trần Đình Chung, Hệ thống câu hỏi đọc hiểu văn bản ngữ văn 8, NXB Hà Nội, H.2009 3. Nguyễn Khắc Phi ( Tổng chủ biên), Ngữ văn 8, Tập 1, NXB Giáo dục, H.2015 4. Nguyễn Khắc Phi (Tổng chủ biên), Sách giáo viên Ngữ văn 7, Tập 1, NXB Giáo dục, H.2013. 5. Thạc sỹ Trần Lực và Luận văn Thạc sỹ Triết học của Nguyễn Văn Xí Tư liệu sức khỏe - Nhà xuất bản chính tri Quốc gia. 6. Nguyễn Quang Vinh ( Tổng chủ biên), Sinh học 6, NXB Giáo dục,H.2016 7. Lê Xuân Trọng (Tổng chủ biên), Hóa học 9, NXB Giáo dục, H. 2016 8. Nguyễn Dược ( Tổng chủ biên), Địa lý 8, NXB Giaó dục, H.2016 9. Đàm Luyện ( Tổng chủ biên), Mỹ thuật7, NXB Giaó dục, H.2016 10 Hà Nhật Thăng ( Tổng chủ biên) Giáo dục công dân 7, NXB Giaó dục, H.2010 G. Hoạt động dạy học và tiến trình dạy học
6. Tiết 45. Ôn dịch thuốc lá A. Mục tiêu cần đạt - 1. Kiến thức - Mối nguy hại ghê gớm toàn diện của tệ nghiện thuốc lá đối với sức khoẻ con người và đạo đức xã hội . - Tác dụng của việc kết hợp các phương thức biểu đạt lập luận và thuyết minh trong văn bản . 2. Kỹ năng: - Kỹ năng thu thập thông tin SGK, quan sát và trình bày một vấn đề. - Kỹ năng ra quyết định khi vận dụng kiến thức vào thực tế. - Kỹ năng lắng nghe và hoạt động nhóm. - Rèn kỹ năng khai thác tranh, khai thác thông tin. - Rèn kỹ năng vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết các vấn đề về sức khỏe con người và đạo đức . - Kỹ năng liên kết các kiến thức giữa các phân môn. - Kỹ năng khái quát nội dung bài học bằng sơ đồ tư duy. 3. Thái độ: * Qua tiết học: . - Giáo dục HS thấy được cần bài trừ tệ hút thuốc ảnh hởng tới sức khoẻ con ngời và xã hội . - Có ý thức, tinh thần tham gia môn học. - Yêu thích môn Ngữ văn cũng như các môn khoa học khác như: Giáo dục công dân, Hóa học, Vật lý, Sinh học, Âm nhac, Mỹ thuật. 4. Năng lực: -Năng lực hợp tác. -Năng lực giải quyết tình huống. -Năng lực ngôn ngữ. -Năng lực tự học. -Năng lực sáng tạo. -Năng lực cảm thụ thẩm mỹ. -Năng lực úng dụng công nghệ thông tin 5 .Tích hợp: -Tiếng anh: Nghĩa của từ - Môn Sinh: Sinh học 9 -Môn Hóa: Hóa học 9 Đặc tính của ni cô tin - Môn Giáo dục công dân 9: Lý tưởng sống của thanh niên. -Mỹ thuật 7 Các em vẽ tranh về tuyên truyền phòng, chống thuốc lá. . - Kiến thức đời sống: kiến thức về các chất độc trong khói thuốc lá, hình ảnh những người nghiện thuốc,
7. B. CHUẨN BỊ * Thầy: Giáo án, bài giảng, thiết bị dạy học( máy chiếu), tư liệu dạy học (hình ảnh, tài liệu ) * Trò: Đọc tác phẩm, soạn bài,t ìm hiểu các kiến thức tác hại của thuốc lá, giấy A4, chì và màu. C. TIẾN TRÌNH HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC 1. Ổn định tổ chức: 2. Bài mới: A. Hoạt động khởi động Học sinh qua sát hình ảnh trên bao thuốc lá Du lich cùng dòng chữ ? Em có suy nghĩ gì khi nhìn thấy những hình ảnh và đọc dòng chữ đó GV giới thiệu bài mới: Dân gian ta có câu : “ Một điếu thuốc lào nâng cao sĩ diện”! Lễ vật đám cưới nhất định không thể thiếu thuốc lá. Gặp nhau bạn bè tay bắt, mặt mừng, mời nhau một điếu thuốc lá. Trong “ Cây tre Việt nam” Thép Mới cũng từng viết: “ Tuổi già hút thuốc làm vui, với chiếc điếu cày tre là khoan khoái”. Nam Cao trong truyện ngắn Lão Hạc cũng từng viết rất hay về cái thú hút thuốc lào, cái đê mê say lơ mơ sau một điếu thuốc lào: “ Chẳng kiếp gì sung sướng thật, nhưng có cái này là sung sướng .Ông con mình ăn khoai, uống nước chè rồi hút thuốc lào Thế là sướng ” Thế nhưng về phương diện sức khỏe của cá nhân và cộng đồng và về nhiều phương diện khác thì hút thuốc lá, thuốc lào lại hết sức có hại, hết sức nguy hại và phản khoa học. Đọc bài “Ôn dịch, thuốc lá”, những người mới tập hút cũng như những con nghiện nặng chắc cũng phải rung mình kinh sợ mà quyết tâm cai, từ bỏ cái thứ ôn dịch đáng lên án đó đi! B.Hoạt động hình thành kiến thức mới HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ NỘI DUNG CƠ BẢN GV: Tác giả Nguyễn Khắc Viện- Bác sĩ, am hiểu I. Tìm hiểu chung: nhiều lĩnh vực khoa học tự nhiên và khoa học xã 1.Tác giả : Nguyễn Khắc hội, đặc biệt là y học. Nhiều tác phẩm của ông viết Viện về phòng chống và chữa bệnh là bài học bổ ích cho con người. Trong tiết học hôm nay chúng ta cùng tìm hiểu một trong những tác phẩm đó của ông GV cung cấp tư liệu về tác giả ( máy chiếu) ? Em hãy cho biết xuất xứ của văn bản? - Trích từ: “ Từ thuốc lá đến ma túy – Bệnh 2. Văn bản: nghiện”, NXB GD, Hà Nội,1992 a. Xuất xứ: - Trích từ: “ Từ thuốc lá đến ma túy – Bệnh nghiện”
8. - GV hướng dẫn HS đọc văn bản: đọc to, rõ ràng, mạch lạc, những dòng chữ in nghiêng cần đọc chậm. một số câu cảm thán cần đọc với giọng phù hợp. - GV đọc mẫu - Gọi HS đọc, nhận xét cách đọc. - Hướng dẫn HS tìm hiểu phần chú thích.( qua trò chơi ô chữ bí ẩn) ? Văn bản có bố cục ntn? Em hãy xác định giới b.Bố cục: Ba phần. hạn và nội dung chính của từng phần? c. Kiểu văn bản: - Phần 1: Từ đầu nặng hơn cả AIDS - Nêu vấn - Kiểu văn bản: Nhật dụng đề. - Phần 2: Tiếp con đường phạm pháp - Những tác hại của thuốc lá. - Phần 3: Còn lại - Lời kêu gọi phòng chống ôn dịch, thuốc lá. ? Dựa vào kiến thức đã học, em hãy cho biết VB “Ôn dịch, thuốc lá thuộc kiểu loại gì? Phương thức biểu đạt của văn bản? - Phương thức biểu đạt : lập - Kiểu văn bản: Nhật dụng luận kết hợp thuyết minh một - Phương thức lập luận kết hợp thuyết minh một vấn đề KH-XH +Biểu cảm vấn đề KH-XH + biểu cảm ? Nhan đề của văn bản có hai từ rất ngắn gọn. Em d. Nhan đề: hiểu hai từ này ntn? - Ôn dịch: Từ được dùng để chửi rủa một kẻ nào đó khi làm việc xấu xa. ở đây ôn dịch được hiểu là loại bệnh nguy hiểm, lây lan rộng, gây hậu quả nghiêm trọng. - Thuốc lá: là cách nói tắt của tệ nghiện thuốc lá. ? Em thấy cách sắp xếp hai từ này có gì độc đáo? - Đặt "thuốc lá" sau từ "ôn dịch" như một sự so sánh: Tệ nghiện thuốc lá chẳng khác gì một thứ bệnh dịch dễ lây lan, gây hậu quả nghiêm trọng. ? Dùng dấu phẩy ngăn cách hai từ có tác dụng gì? - Dấu phẩy được sử dụng theo lối tu từ để nhấn mạnh sắc thái biểu cảm: Không chỉ nói thuốc lá là đồ ôn dịch nguy hiểm khó trừ mà còn tỏ thái độ lên án, nguyền rủa tệ nạn nghiện thuốc lá. ? Em có thể sửa tên VB thành “Ôn dịch thuốc lá” hoặc “Thuốc lá là một loại ôn dịch” được không ?
9. Vì sao? - Nếu đổi như vậy nội dung không sai, nhưng tính chất biểu cảm không rõ bằng khi dùng dấu phẩy giữa cụm từ “ôn dịch” và “thuốc lá” ? Em có thể diễn ý tên VB bằng một câu như thế nào? - Thuốc lá, mày là đồ ôn dịch! - GV: Như vậy qua hai từ ngắn gọn, ta có thể hiểu được thâm ý của ngời viết của văn bản: Thuốc lá, mày là đồ ôn dịch đáng ghê sợ.Thật là cách thể hiện chủ đề độc đáo, hấp dẫn ? Đọc từ đầu đến AISD ? ( Máy chiếu) h: em có hiểu biết gì về bệnh AIDS II. Đọc - hiểu văn bản: Vấn đề mà tác giả nêu ra ở phần đầu của văn bản 1. Giới thiệu chung về nạn là gì? dịch thuốc lá: - Ôn dịch thuốc lá đe dọa sức khỏe và tính mạng con người còn hơn cả AISD ? So sánh mối quan hệ của câu văn với chủ đề của VB? - Câu văn nêu thành chủ đề VB ? Phép so sánh trong câu văn nói lên điều gì? - Hút thuốc lá là hiểm họa ghê gớm của con người ? Cách dẫn dắt vấn đề thật khéo léo, em hãy chỉ ra sự khéo léo ấy? - Cách dẫn dắt vấn đề thật khéo và ngắn gọn: Không nói ngay về sự nguy hiểm của thuốc lá mà trước hết thông báo tin mừng, ->rồi nêu thực tế đối lập để thu hút sự chú ý của người đọc -> cuối cùng tác giả mới căn cứ vào hơn năm vạn công trình để kết luận: ôn dịch, thuốc lá đe dọa tính mạng của loài người còn nặng hơn cả AIDS. ? Cách nêu vấn đề như vậy giúp cho em hiểu được điều gì về ôn dịch, thuốc lá? - Ôn dịch, thuốc lá đang là một hiểm họa ghê gớm, khủng khiếp đe dọa tính mạng và sức khỏe của con người. - Với cách dẫn dắt vấn đề ? Những con số: Năm vạn công trình,cùng các từ khéo léo và ngắn gọn, tác giả ngữ: khủng khiếp, ôn dịch .có tác dụng ntn? đã giúp người đọc thấy được - Nhấn mạnh tính chính xác và tầm quan trọng của ôn dịch thuốc lá là một nạn thông tin, giúp cho vấn đề nêu ra thuyết phục được dịch ghê gớm, khủng khiếp
10. người đọc (đây không phải là nhận định của một và đáng sợ. người, một tổ chức mà được rút ra từ rất nhiều công trình của các nhà bác học, nghiên cứu trong một thời gian dài). - Những từ ngữ giàu tính biểu cảm tác động mạnh đến nhận thức của người đọc. ? Những câu văn mở đầu thể hiện đúng đặc điểm của VB nào đã học? - VB Thuyết minh GV: Những câu văn mở đầu thể hiện đúng đặc điểm của VB Thuyết minh, vừa giới thiệu được vấn đề mà vẫn có những yếu tố biểu cảm cần thiết giúp người đọc thấy được Ôn dịch, thuốc lá đang là một hiểm họa ghê gớm, khủng khiếp đáng sợ - Hiểm hoạ thuốc lá ghê gớm ntn chúng ta hãy cùng tìm hiểu sang phần 2: ? Qua việc chuẩn bị bài ở nhà em hãy cho biết trong phần 2 của văn bản, tác giả đã thuyết minh tác hại của thuốc lá trên các phương diện nào? 2. Những tác hại cụ thể của Chia nhóm thảo luận ôn dịch , thuốc lá: Nhóm 1,2:Tác hại đối với những người hút thuốc. Nhóm 2,3: Tác hại đến những người xung quanh và đạo đức của con người, kỉ cương xã hội. ? Trước khi phân tích tác hại của thuốc lá, tác giả đã dẫn lời Trần Hưng Đạo về việc đánh giặc. Em a. Đối với người hút thuốc: hãy đọc lời dẫn này? - HS đọc lời dẫn đó.(máy chiếu) ? Khi dẫn lời THĐạo : “Nếu giặc dâu” rồi KĐ: “ Hẳn rằng uống rượu” theo em t/g đã sử dụng biện pháp nghệ thuật gì? - So sánh việc thuốc lá tấn công loài người như giặc ngoại xâm đánh phá ? Tại sao tác giả lại dẫn lời Trần Hưng Đạo về việc đánh giặc trước khi nêu lên tác hại của thuốc lá? Dẫn như vậy là có dụng ý gì? - T/g mượn lối so sánh rất hay của nhà quân sự thiên tài THĐạo để thuyết minh 1 cách thuyết phục cho vấn đề y học => Nhấn mạnh hơn sự nguy hiểm của thuốc lá: Thuốc lá tấn công loài người như giặc ngoại xâm
11. đánh phá, nhưng chúng là giặc thù nham hiểm vì không đánh như vũ bão mà gặm nhấm từ từ như tằm ăn dâu. - Nếu chúng đánh như vũ bão thì con người sẽ cảnh giác và kiên quyết chống lại, còn gặm nhấm từ từ thì khiến cho con người chủ quan, không để ý và cuối cùng bị chúng đánh gục. - GV: Với cách dẫn lời Trần Hng Đạo nói về việc đánh giặc, tác giả đã so sánh việc thuốc lá tấn công loài người như giặc ngoại xâm đánh phá để giúp - Thuốc lá gặm nhấm sức mọi người thấy rằng: Người hút thuốc thường khỏe con người một cách từ không thấy được tác hại của thuốc lá đối với sức từ khiến cho con người chủ khỏe ngay, bởi vì nó như một loại giặc từ từ, chắc quan, không kịp thời nhận chắn gặm nhấm sức khỏe của con người, đe dọa biết. tính mạng của con người. Tích hợp vói môn hóa học về những chất có trong khói thuốc lá. ?Tiếp theo t/g đã cụ thể hoá những thuốc lá có những tác hại ntn đối với người hút thuốc? - HS trả lời xong, GV nhận xét, ( bật máy). Đèi víi b¶n th©n ngưêi hót thuèc ↓ Khãi thuèc ↓ ↓ ↓ Hắc- ín ¤xit- cacbon Nicotin ↓ ↓ ↓ Viêm phế Hång cÇu Huyết áp quản , ung kh«ng tiÕp cao, nhồi thư phổi cËn «-xi máu cơ tim - Khói thuốc lá làm tê liệt . - Khói thuốc lá có chất - Bác sĩ viện trởng K - Bác sĩ viện trưởng viện nghiên cứu các bệnh về - Với những dẫn chứng khoa tim mạch học được phân tích, minh họa ? Em có nhận xét gì về các dẫn chứng và cách đa bằng những số liệu thống kê các dẫn chứng đó của tác giả ở đoạn văn này? cụ thể, tác giả đã nêu bật - Căn cứ vào những kết luận của các nhà khoa học. tác hại ghê gớm của thuốc lá - Căn cứ vào tình trạng cụ thể của các bệnh viện đối với sức khỏe của người điều trị bệnh nhân. hút thuốc: Gây ra nhiều căn
12. -> Dẫn chứng khoa học (lí luận và thực tiễn) được bệnh nguy hiểm, khó có khả phân tích minh họa bằng những số liệu thống kê cụ năng cứu chữa. thể. ? Cách đa dẫn chứng như vậy có tác dụng ntn? - Nêu bật đợc tác hại ghê gớm của thuốc lá đối với sức khỏe của người hút thuốc: Nó gây ra nhiều căn bệnh nguy hiểm, khó có khả năng cứu chữa. - Thuyết phục người đọc hoàn toàn tin vào tác hại mà thuốc lá gây ra cho người hút thuốc. ? Khi đa dẫn và phân tích chứng cớ, tác giả có viết những câu như: “ Có thấy một bệnh nhân của thuốc lá, hay “Ta đến bệnh viện K sẽ thấy rõ ” Hãy cho biết sự xuất hiện của những câu này có tác dụng gì? - Nhấn mạnh tác hại ghê gớm của thuốc lá; thể hiện thái độ ghê tởm của ngời viết đối với khói thuốc lá và sự cảm thông đối với những nạn nhân trực tiếp của khói thuốc => Đoạn văn có sức biểu cảm Tích hợp môn sinh 9 về hệ hô hấp của con người GV cho HS quan sát một số hình ảnh sinh động về tác hại của khói thuốc (máy chiếu) ? Ở phần này t/g mở đầu bằng lời chống chế thường gặp ở người hút: "Tôi hút, tôi bị bệnh, mặc tôi" có ý nghĩa gì? - Minh chứng cho sự vô trách nhiệm của người hút đối với người xung quanh
13. ? Em hiểu như thế nào về ý kiến "Tôi hút, tôi bị bệnh, mặc tôi"? Tại sao người hút thuốc lại đa ra ý kiến đó? - Thuốc lá là một thứ gây nghiện nên người nghiện khó bỏ đợc thói quen hút thưốc. Từ đó dẫn đến luận điểm ? Rồi tác giả đã bác bỏ luận điệu sai lầm ấy ntn? - Khói thuốc lá đầu độc những người xung quanh, khiến cho họ bị: đau tim mạch, viêm phế quản, ung thư, những bà mẹ mang thai bị nhiễm độc, đẻ non . (máy chiếu) ? Những chứng cớ trên giúp em hiểu gì về tác hại của khói thuốc lá đối với những người xung quanh? - Thuốc lá ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của những người xung quanh; không kém gì người trực tiếp hút; ảnh hưởng lâu dài : giống nòi - GV: Không hút thuốc nhng để khói thuốc gây hại cho bản thân gọi là hút thuốc lá bị động hay hút thuốc lá thụ động. Tích hợp môn GDCD Thuốc lá không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe của b. Đối với những người xung con người mà còn ảnh hưởng đến đạo đức. quanh: ? Gọi Hs đọc: “ Bố và anh hút con đường phạm pháp”? ? Theo dõi đoạn văn thuyết minh về ảnh hưởng xấu của thuốc lá đến đạo đức con người, em hãy cho biết đoạn văn này có những thông tin gì nổi bật? - Bố và anh hút thuốc không những đầu độc con em mà còn là tấm gương xấu - Tỉ lệ thanh thiếu niên hút thuốc lá ở các thành phố lớn nước ta ngang với các thành phố Âu – Mĩ - Để có tiền hút thuốc sang, thiếu niên ta sinh ra trộm cắp + Từ điếu thuốc sang cốc bia đến ma tuý, con đường phạm pháp đã mở đầu với điếu thuốc. Giáo viên cho học sinh quan sát một số hình ảnh sinh động về ảnh hưởng của thuốc lá đến đạo đức con người.( máy chiếu)
14. - Khói thuốc lá ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của những người xung quanh. c.Ảnh hưởng đến đạo đức con người: ? T/g đã sử dụng biện pháp nghệ thuật gì? Dụng ý của tác giả? - NT so sánh: Tỉ lệ hút thuốc, số tiền mua 1 bao thuốc ở Âu, Mĩ thì là nhỏ, nhưng ở VN thì lại rất lớn . - Nước ta còn nghèo nhưng tỉ lệ thanh thiếu niên hút thuốc ngang với các nước Âu Mĩ. -> Cảnh báo nạn đua đòi hút thuốc ở nước nghèo, đánh vào túi tiền ít ỏi của người VN .Từ đó nảy sinh các tệ nạn khác ở nớc ta - GV: Thuốc lá không chỉ có tác hại đối với sức khỏe của con người mà còn hủy hoại lối sống, đạo đức, nhân cách của con người nhất là thanh thiếu niên. ? Cách thuyết minh ở đoạn văn này có gì đáng chú ý? - Nêu lên lời chống chế, sau đó bằng lập luận chặt chẽ, dẫn chứng sinh động và tình cảm nhiệt thành sôi nổi tác giả đã bác bỏ luận điệu sai lầm đó. ? Những thông tin về tác hại của thuốc lá gợi cho em những suy nghĩ và cảm xúc ntn? -Thuốc lá là một thứ độc hại ghê gớm đối với sức khỏe cá nhân và cộng đồng -Có thể hủy hoại nhân cách tuổi trẻ - Thuốc lá hủy hoại lối sống, GV: Có thể nói t/g đã đứng ở những góc nhìn khác đạo đức, nhân cách của con nhau, phân tích bằng những số liệu cụ thể, tạo tính người nhất là thanh thiếu khác quan chân thực trong lời thuyết minh của niên.
15. mình. Khi thì là 1 bác sĩ, một nhà KH, phân tích tác hại của khói thuốc lá đối với các bộ phận cơ - Lập luận chặt chẽ, dẫn thể con người. Khi là nhà nghiên cứu, sưu tầm, chứng sinh động, tình cảm tích luỹ tài liệu từ các bệnh viện với số liệu cụ thể, nhiệt thành sôi nổi đã thuyết khi lại là nhà điều tra XH học chỉ rõ tác hại của phục được người đọc. khói thuốc lá với KT-XH.Khi lại dùng biện pháp tranh luận Và bằng phương pháp lập luận sắc bén đó, ta thấy thuốc lá không chỉ huỷ hoại sức khoẻ con người, nó còn gặm nhấm tâm hồn, lối sống con người nhất là thế hệ trẻ. Những câu văn của Nguyễn Khắc Viện thực sự là hồi còi báo động mỗi lúc một gióng cao, vang xa thấm sâu vào lòng tất cả mọi lớp người: lớp người nghiện, lớp người không nghiện, lớp cha anh và cả trẻ thơ nữa! GV: Như vậy thuốc lá đã và đang huỷ hoại sức khoẻ, nhân cách con người. Nhiều nước phát triển đã chống thuốc lá mạnh mẽ. Vậy là một nước nghèo như VN, chúng ta cần phải làm gì để tránh được tai hoạ của thuốc lá, chúng ta hãy cùng tìm hiểu tiếp phần cuối ? Trong đoạn cuối, người viết đã đưa ra các dẫn chứng về các chiến dịch phòng chống thuốc lá ở các nước đang phát triển trước khi kêu gọi chống thuốc lá ở Việt Nam. Em hãy đọc đoạn văn này? - HS đọc đoạn văn. ? T/g đã đưa ra các dẫn chứng về các chiến dịch phòng chống thuốc lá ở các nước phát triển ntn? - Ở Bỉ, từ năm 1987 phạt hút thuốc lá nơi công cộng lần 1: 40 đô la; tái phạm phạt 500 đô la - Trong vài năm dịch dịch hút thuốc lá này giảm hẳn, người ta thấy có triển vọng nêu được khẩu hiệu: “Một châu Âu không còn thuốc lá” - Nước ta nghèo nay lại theo đòi nhiễm thêm các bệnh do thuốc lá Giáo viên cho học sinh quan sát một số mẫu cảnh báo về tác hại của thuốc lá ở các nước trên thế giới ( máy chiếu) ? Tai sao tác giả lại đa ra các dẫn chứng về chiến dịch chống thuốc lá ở các nước đang phát triển trước khi kêu gọi chống thuốc lá ở Việt Nam?
16. - Cả thế giới đang kiên quyết chống tệ nạn hút thuốc như một chiến dịch bằng nhiều biện pháp quyết liệt. - Việt Nam cũng không thể đứng ngoài cuộc, cũng phải cùng thế giới chống lại tệ nạn này. GV cho HS đọc nghị định 12 kết hợp xem tranh cổ động phòng chống thuốc lá ở Việt Nam. ( máy chiếu) Nghị định 12 về phòng chống thuốc lá Giai đoạn 2001-2010. Nghị định có những quy định mạnh hơn công ước khung về kiểm soát thuốc lá (FCTC). Thí dụ: Cấm quảng cáo thuốc lá dưới mọi hình thức; tuyên truyền mạnh trên cả ba phương diện: truyền thông đại chúng, tuyên truyền trong nhà trường và tại cộng đồng; tăng thuế thuốc lá lên 25- 65%, coi thuốc lá là mặt hàng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt ( máy chiếu) ? Câu cảm thán "nghĩ đến mà kinh" đặt ở cuối bài thể hiện thái độ, tình cảm gì của tác giả? - Đây là lời kiến nghị chống thuốc lá - Thể hiện tấm lòng thiết tha, mong mỏi giữ gìn sức khỏe cho con người và môi trường VN bằng việc chống nạn thuốc lá. ? Khi nêu kiến nghị chống thuốc lá , t/g đã bày tỏ thái độ ntn trong phần kết của VB này? - Cổ vũ chiến dịch chống thuốc lá - Tin ở sự thắng lợi của chiến dịch này GV: Những tiếng báo động gióng giả đã chuyển thành lời kêu gọi chiến đấu khẩn trương, quyết liệt, tiếng kêu cứu khẩn thiết GV chiếu một số hình ảnh về chiến dịch chống thuốc lá ở VN ? Hãy nêu những nét nghệ thuật chủ yếu của văn bản? - HS trả lời - GV nhận xét, kết luận. ? Em hiểu thêm được những gì về thuốc lá sau khi 3. Những kiến nghị chống học xong năn bản "Ôn dịch, thuốc lá" của tác giả ôn dịch thuốc lá: Nguyễn Khắc Viện? ? Gọi HS đọc ghi nhớ ( máy chiếu)
17. ? Khi biết tác hại của thuốc lá, em thấy phải có trách nhiệm như thế nào đối với bản thân, gia đình, xã hội ? Cả thế giới đang kiên quyết - HS tù béc lé- Giống như ôn dịch, nạn nghiện chống ôn dịch thuốc lá bằng thuốc lá rất dễ lây lan và gây tổn thất to lớn cho nhiều biện pháp quyết liệt. sức khỏe, tính mạng của con người. Song nạn nghiện thuốc lá còn nguy hiểm hơn cả ôn dịch: Nó gặm nhấm sức khỏe của con người nên không dễ - Việt Nam cần phải chống tệ kịp thời nhận biết, nó gây tác hại nhiều mặt tới nạn này một cách quyết liệt cuộc sống gia đình và xã hội hơn nữa. III. Tổng kết: 1. Nghệ thuật: 2. Nội dung: * Ghi nhớ ( SGK trang 122) D. Hoạt động thực hành ? Em hiểu được điều gì khi quan sát bức tranh trên Bài tập 1 a. Người hút thuốc khác người uống rượu ở điểm nào? a) Người hút thuốc có thể lăn đùng ra chết. b) Người hút thuốc có thể say bê bết. c) Người hút thuốc không lăn đùng ra chết, không say bê bết. d) Người hút thuốc không mất quá nhiều tiền để mua. b. Những người gần gũi, làm việc chung với người nghiện thuốc lá chịu ảnh hưởng như thế nào ? a) Không hề chịu ảnh hưởng gì. b) Chỉ bị nhiễm độc nhẹ. c) Cũng bị nhiễm đôc, đau tim mạch, viêm phế quản, ung thư. d) Nhờ tiếp xúc với khói thuốc nên rất lợi cho sức khoẻ.
18. Bài tập 2 Dùng 5 dòng để ghi lại cảm nghĩ của mình sau khi đọc bản tin của báo “Sài Gòn tiếp thị” trích in ở bài đọc thêm số 2. Định hướng: - Đọc tờ báo “ Sài Gòn tiếp thị” em cảm thấy xót xa cho chàng thanh niên Ra-pha-en đơ Rốt-sin. Một người đã không biết sử dụng gia tài kếch xù được thừa hưởng đó cho cuộc sống của mình mà lại sa ngã vào con đờng nghiện ngập và cuối cùng phải đòn nhận lấy cái chết. - Vậy các bậc cha mẹ tỉ phú khác phải làm gì cho con cái của mình ? Hãy giáo dục cho con cái mình trở thành nhữnh người có ích cho xã hội. E Hoạt động ứng dụng + Nắm vững nội dung bài học: Tác hại của thuốc lá và biện pháp phòng chống thuốc lá, cách thuyết minh một vấn đề khoa học xã hội. +Viết đoạn văn ngắn bày tỏ thái độ của mình với thuốc lá. G. Hoạt động bổ sung Tích hợp môn Mĩ Thuật lóp 7 +Vẽ Một bức tranh nội dung thể hiện tuyên truyền không hút thuốc lá để trẻ em có một cuộc sống tốt đệp hơn. + Khi người thân của em hút thuốc lá em sẽ làm gì? III. Hiệu quả do sáng kiến đem lại: Tôi kiểm tra khả năng tiếp thu bài của học sinh thông qua viết đoạn văn nêu suy nghĩ của em sau khi tìm hiểu bài học ( kiểm tra 15)- tác hại của thuốc lá với đạo đức và và sức khỏe của con người với đối tượng 38 học sinh 8B ở các mức độ giỏi – khá – trung bình. Kết quả khá khả quan Sĩ số Giỏi Khá Trung bình 38 70% 25% 5% Kết quả này cho thấy, học sinh đã hiểu được nội dung bài học. Sau một thời gian tiến hành nghiên cứu và thực hiện đề tài Tích hợp liên môn trong việc dạy học văn bản Ôn dich thuốc lá với sự nỗ lực của bản thân và sự góp ý, giúp đỡ của các đồng nghiệp, tôi nhận thấy:- Học sinh nghiêm túc thực hiện đầy đủ và trách nhiệm những yêu cầu của giáo viên về việc chuẩn bị bài ở nhà, tập trung và hăng hái xây dựng bài trên lớp đặc biệt là tích cực trong hoạt động nhóm hay thảo luận nhằm bộc lộ thẳng thắn quan điểm, những ưu điểm cũng như thiếu khuyết còn vướng mắc về bài học. Như thế, giờ học sôi nổi sẽ hiệu quả, thu hút học sinh và tạo thêm nhiệt huyết cho giáo viên. Các sản phẩm của học sinh * Sản phẩm của học sinh thực hiện trên lớp
19. Học sinh hợp tác Học sinh trình bày kết quả * Sản phẩm thực hiện ở nhà sau bài học (Phụ lục tranh vẽ tyên truyền nói không với thuốc lá thuốc lá) IV. Cam kết không sao chép hoặc vi phạm bản quyền. Trên đây là những kinh nghiệm rút ra thực tế khi tiến hành dạy thực nghiệm về tiết học đọc hiểu văn bản Ôn dịch thuốc lá. Tuy nhiên là một giáo viên còn non nớt về kinh nghiệm giảng dạy, hiểu biết còn hạn hẹp, tôi hiểu mình không thể tránh khỏi những thiếu sót trong quá trình viết đề tài. Vì vậy, tôi chân thành mong mỏi nhận được sự đóng góp từ phía Tổ chuyên môn, Ban giám hiệu và Phòng Giáo dục Đào tạo để đề tài Tích hợp liên môn trong việc dạy học văn bản ôn dich thuốc lá của tôi được hoàn chỉnh hơn. Tôi xin chân thành cảm ơn ! Quang Trung, ngày 18 tháng 3 năm 2018 Phạm Thị Trúc